Kaart (cartografie) - Dortmund

Dortmund (Nederlands, historisch: Dortmond, Nedersaksisch: Düörpm) is een kreisfreie Stadt gelegen in het westen van Duitsland, in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. De stad telt inwoners en is daarmee de grootste stad van het Ruhrgebied en de op twee na grootste stad van Noordrijn-Westfalen na Keulen en Düsseldorf en de achtste stad van Duitsland. De kreisfreie Stadt heeft een oppervlakte van km².

Dortmund is een van de oudste steden in het westen van het land en zijn bestaan gaat terug tot het jaar 882. De plaats kreeg kort na 1200 stadsrechten, werd in 1236 de enige vrije rijksstad Westfalen en groeide in de hoge middeleeuwen uit tot een van de belangrijkste Hanzesteden in Europa. In de 19e en begin 20e eeuw was Dortmund en omgeving een belangrijk centrum van mijnbouw en staalindustrie, waardoor de stad weer tot grote welvaart kwam. Dat blijkt uit de vele statige gebouwen met Industrieel erfgoed uit die periode. De historische binnenstad is tijdens de Tweede Wereldoorlog als gevolg van de bombardementen door de geallieerden grotendeels verwoest.

Rond 2010 zijn de informatietechnologie, verzekeringsmaatschappijen, logistiek en energiemaatschappijen belangrijke economische sectoren voor de stad. Er zijn enkele grote Duitse bedrijven zoals Rhenus, Amprion en RWE-Westnetz gevestigd. De stad en haar handelscentrum beschikt over een grote haven en heeft een metro en vliegveld (Flughafen Dortmund). Er zijn diverse wetenschappelijke instellingen, onder andere zes universiteiten en meerdere grote nationale onderzoeksorganisaties.

Dortmund staat bekend om zijn bier, voetbalploeg Borussia Dortmund, voetbalmuseum, winkelstraat Westenhellweg en de Technische Universiteit Dortmund.

Dortmund ligt aan de Westfaalse hellweg. De stad wordt in bronnen uit 880 voor het eerst genoemd als Trutmundi. In 952 wordt het als “vicus” (stad) genoemd en in 1226 is het een rijksstad. In 1523 wordt er de reformatie toegestaan, maar niet integraal ingevoerd. Dat gebeurt in 1570 als er door het stadsbestuur voor de reformatie wordt gekozen. Als het graafschap Mark in 1609 aan Brandenburg-Pruisen toevalt, komt de zelfstandigheid van de rijksstad sterk onder druk te staan. In de Reichsdeputationshauptschluss van 25 februari 1803 wordt in paragraaf 12 de inlijving bij het vorstendom Nassau-Dillenburg vastgesteld, waardoor de stad niet langer vrije rijksstad is (1226-1803). Omdat de vorst, beter bekend als stadhouder Willem V, geen geroofde landen wil, neemt zijn zoon de latere koning Willem I bezit van de nieuwe gebieden. De prins van Oranje houdt op 30 juni 1806 zijn intocht in de stad. Als graafschap Dortmund gaat het deel uitmaken van het vorstendom Nassau-Oranje-Fulda.

Op 12 juli 1806 worden middels de Rijnbondakte aan de meeste Nassause vorstendommen hun soevereiniteitsrechten ontnomen. In oktober van hetzelfde jaar wordt het graafschap door Franse troepen bezet en wordt op 1 maart 1808 bij het groothertogdom Berg gevoegd. Het is daar de hoofdstad van het Ruhr-departement.

Op het congres van Wenen in 1815 wordt het hele groothertogdom Berg, dus ook Dortmund bij het koninkrijk Pruisen gevoegd.

Vanaf het begin van de 19e eeuw is Dortmund snel geïndustrialiseerd, mede dankzij de aanwezigheid van grote hoeveelheden kolen in de buurt van de stad. De voornaamste activiteit was de productie van staal en de stad kreeg de bijnaam Staalstad. Tussen 1921 en 1925 werd Dortmund door Franse en Belgische troepen bezet om Duitsland tot herstelbetalingen voor de Eerste Wereldoorlog te dwingen. Tijdens de recessie van de jaren zeventig van de 20e eeuw zijn veel onrendabele staalfabrieken gesloten. Onder meer Hoesch had een groot staalfabriekscomplex in Dortmund. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had Dortmund een belangrijke rol als het hart van het industriële Ruhrgebied waar bommen en wapens ontwikkeld werden. Als gevolg daarvan is de stad door de Engelse en Amerikanen zwaar gebombardeerd. De historische gebouwen in het centrum van de stad zijn toen zwaar beschadigd. Zij zijn later of gerestaureerd of de als gevolg van de bombardementen ontstane lege plekken zijn parken geworden. Dortmund is daardoor een zeer groene stad, die zich uitstekend leent om te fietsen. In de jaren 70 en 80 van de twintigste eeuw had de lokale industrie zwaar te lijden onder internationale concurrentie. In diezelfde periode werden de kolenmijnen gesloten.

In de laatste decennia heeft Dortmund zich gemoderniseerd. De zware industrie heeft plaats gemaakt voor dienstverlenende en technologische bedrijven. De stad is de hoofdzetel van Rhenus, Amprion, Tedi een Verizon Communications. Er zijn veel kunstgalerieën en musea. Van oudsher zijn in de stad enkele grotere brouwerijen gevestigd waar het Dortmunder bier wordt gebrouwen. Bekend zijn ook het voetbal - Borussia Dortmund - en de jaarlijkse kerstmarkt.